Το μεταβολικό σύνδρομο δεν είναι μία ασθένεια, αλλά μια σύνθετη μεταβολική διαταραχή, που εµπεριέχει ένα σύνολο παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου, όπως υπέρταση, διαταραγµένο µεταβολισµό γλυκόζης, δυσλιπιδαιµία και κοιλιακή παχυσαρκία.
Ολοένα και περισσότερα άτομα έρχονται αντιμέτωπα με τη διάγνωση του, με τα ποσοστά στην Ελλάδα να φτάνουν στο ¼ του πληθυσμού.
Πιο συγκεκριμένα, μεταβολικό σύνδρομο, σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, αναγνωρίζεται όταν εμφανίζονται ταυτόχρονα τρεις τουλάχιστον από τις εξής πέντε καταστάσεις:
- Περίμετρος μέσης μεγαλύτερη από 88 εκατοστά στις γυναίκες και 102 εκατοστά στους άντρες
- Επίπεδα τριγλυκεριδίων στο αίμα 150 mg/dl ή υψηλότερα
- Καλή χοληστερόλη στο αίμα (HDL) χαμηλότερη από 40 mg/dl στους άντρες και 50 mg/dl στις γυναίκες
- Aρτηριακή πίεση 130/85mmHg ή υψηλότερη
- Επίπεδα σακχάρου νηστείας 100 mg/dl ή υψηλότερα
Σύμφωνα με μία θεωρία, το αυξημένο βάρος και ειδικά η κοιλιακή παχυσαρκία αποτελεί αφετηρία του συνδρόμου, καθώς τα λιπώδη κύτταρα εκκρίνουν ουσίες που επιδρούν στους υποδοχείς της ινσουλίνης και συμβάλλουν στη δημιουργία ινσουλινοαντίστασης. Διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες του δυτικού κόσµου θεωρούνται υπεύθυνοι για την εμφάνιση του συνδρόμου, όπως οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, η μειωμένη σωματική δραστηριότητα, το στρες και η έλλειψη ύπνου. Επίσης, υπάρχουν και γενετικοί παράγοντες οι οποίοι επεμβαίνουν σημαντικά σε πολλές παραμέτρους και επηρεάζουν την εμφάνιση του συνδρόμου.
Πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι το μεταβολικό σύνδρομο έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη τύπου 2, λιπώδη διήθηση του ήπατος, χρόνια νεφρική νόσο και άπνοιες στον ύπνο. Ενδεικτικά, τα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο παρουσιάζουν περίπου τριπλάσιο κίνδυνο για καρδιαγγειακά συγκριτικά με τους υγιείς.
Κλειδί για την πρόληψη και αντιμετώπιση του μεταβολικού συνδρόμου αποτελεί η αλλαγή του τρόπου ζωής, η οποία συνίσταται από 3 βασικά βήματα:
Mεσογειακή διατροφή
Η επιστημονική κοινότητα έχει καταλήξει ότι η μεσογειακή διατροφή κατέχει την πρώτη θέση στο μοτίβο μιας ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής, συμβάλλοντας στην πρόληψη αλλά και αντιμετώπιση του μεταβολικού συνδρόμου. Τα ευεργετικά της οφέλη οφείλονται στο πλούσιο περιεχόμενο της σε φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά και μονοακόρεστα λιπαρά καθώς βασίζεται στην καθημερινή κατανάλωση ελαιολάδου, φρούτων, λαχανικών και προϊόντων ολικής άλεσης αλλά και στη συχνή κατανάλωση οσπρίων και λιπαρών ψαριών.
Απώλεια βάρους
Το αυξημένο βάρος και ειδικότερα η συσσώρευση λίπους στην κοιλιά είναι ο βασικότερος παράγοντας κινδύνου για το μεταβολικό σύνδρομο. Έρευνες έχουν δείξει ότι μία απώλεια βάρους της τάξεως του 5% είναι ικανή να οδηγήσει σε σημαντική βελτίωση των παραμέτρων του συνδρόμου, καθώς και μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη. Αυτό επιτυγχάνεται μ’ ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής χαμηλών θερμίδων σε συνδυασμό με συστηματική μέτριας ή υψηλής έντασης άσκηση διάρκειας 30 λεπτών καθημερινά.
Άσκηση
Η αερόβια άσκηση συμβάλλει στη βελτίωση του μεταβολικού συνδρόμου και στη μείωση του ενδοκοιλιακού λίπους, ακόμα κι αν δεν υπάρξει απώλεια βάρους. Έρευνες έχουν δείξει ότι είναι πολύ σημαντικό να δοθεί έμφαση στη φυσική κατάσταση, ανεξάρτητα από το αυξημένο σωματικό βάρος. Ευεργετικός είναι και ο ρόλος των ασκήσεων αντιστάσεων. Σύμφωνα με τις συστάσεις της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, συστήνονται τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης αερόβιας άσκησης (περπάτημα, κολύμπι, ποδήλατο, τρέξιμο) κατανεμημένα μέσα στην εβδομάδα σε συνδυασμό με μέτριας ή υψηλής έντασης ασκήσεων αντιστάσεων τουλάχιστον 2 φορές εβδομαδιαία.
Η πρόληψη και η αντιμετώπιση του μεταβολικού συνδρόμου είναι υψίστης σημασίας. Η διάγνωση του γίνεται συνήθως στα πλαίσια προληπτικών εξετάσεων και είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζεται νωρίς, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες παρεμβάσεις και να μειωθεί ο κίνδυνος σακχαρώδους διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Βιβλιογραφία
Panagiotis Anagnostis Metabolic syndrome in the Mediterranean region: Current status Indian J Endocrinol Metab. 2012 Jan-Feb; 16(1): 72–80.
Athyros VG1, Bouloukos VI, Pehlivanidis AN, Papageorgiou AA, Dionysopoulou SG, Symeonidis AN, Petridis DI, Kapousouzi MI, Satsoglou EA, Mikhailidis DP; MetS-Greece Collaborative Group. The prevalence of the metabolic syndrome in Greece: the MetS-Greece Multicentre Study. Diabetes Obes Metab. 2005 Jul;7(4):397-405.